این بار می خواهم در رابطه با عکاسی و نورپردازی UV صحبت کنم. نور که از بنیادی ترین اصل در تصویربرداری است، مستقیما وابسته به طیف پرتو الکترومغناطیس می باشد. وقتی نور به سطحی برخورد می کند، بخشی از آن جذب شده بخشی بازتاب داده می‌شود و بسته فعال بودن ترکیب شیمیایی سوژه، بخشی به صورت فلورسنت با طول موج متفاوتی بازتابش می گردد. متاسفانه عکاسی فرابنفش در میان عکاسان ایرانی مهجور واقع شده اما در کارهای اساتید عکاسان تبلیغاتی بین المللی به وفور شاهد شاهکارهای عکاسی UV و IR در نمونه آثارشان هستیم. و میتوان بسیار در ژانر عکاسی صنعتی و تبلیغاتی از آن استفاده کرد.
بهتر است ابتدا کمی راجع به قسمت های مختلف طیف الکترو مغناطیسی صحبت کنیم. تجزیه نور به همان رنگ های رنگین کمان معروف تمام قسمت های طیف الکترومغناطیس را شامل می شود و هنگامی که از سمت چپ یعنی رنگ قرمز به سمت بنفش می رویم فوتونهای نوری بلند و بلندتر می‌شود و طول موج کمتر و کمتر می‌شود نور در حقیقت موج هایی است در میدان الکترومغناطیس که اندازه این امواج تحت حاکمیت انرژی می باشد.
چشم انسان تنها قسمت کوچکی از این جریان را می تواند ببیند در حقیقت طیف الکترومغناطیسی از XRAY شروع و سپس امواج رادیویی، فرابنفش، نور مرئی، مادون قرمز و به اشعه گاما رد می‌شود. البته برخی افراد که عمل جراحی چشم کردند با حذف لایه ای از عدسی بعضا قادر به دیدن نور یووی می‌شوند.
نور خورشید در حقیقت تمام این پرتوها را از خود متصاعد می کند، اما آنچه پس از طی این مسیر طولانی به ما می رسد بسیار تغییر می کند. نور یووی خورشید توسط لایه اوزون فیلتر می‌شود که اگر اینگونه نبود فوتونهای نوری به سلامت چشم ما آسیب می‌زدند و منجر به سرطان پوست و آفتاب سوختگی می‌شدند، البته نور یووی آنقدرها هم بد نیست چرا که با جذب آن توسط پوست ویتامین D بدن تامین می‌شود.
هوای موجود در جو کره زمین در مقابل طول موج های ۲۰۰ نانومتر و پایین تر از آن بسیار سختگیرانه عمل می نماید و آن را از خود عبور نمی دهد و همین امر زمین را برای جانداران قابل سکونت ساخته است. از این رو در صنایعی که نیاز به استفاده از تابش فرابنفش با موج کوتاه تر از ۲۰۰ نانومتر می باشد، این عملکرد تنها در محیط‌های تخلیه شده از اکسیژن امکان‌پذیر خواهد بود. از تکنولوژی اخیر در ساختن تلسکوپ هایی جهت تصویر برداری خورشیدی که قبل از آن امکان ثبت آن با هیچ تلسکوپی دیگری وجود نداشت استفاده می شود اکنون با به کارگیری تکنولوژی یووی تصاویر خیره کننده ای از خورشید و سایر سیارات و ستارگان و کهکشان ها تهیه می‌شود. تصویر روبرو به وسیله روش فوق الذکر از خورشید گرفته شده است.
مضرات و خطرات پرتوهای UV
پرتو uv بر انسان اثر گذار است. تاثیر پرتوهای uv بر شخصی که در معرض این نوع قرار گرفته به طول موج این پرتوها بستگی دارد. تابش فرابنفش موجود در گستره امواج الکترومغناطیس با طول موج کوتاه ولی بلندتر از اشعه ایکس، به عبارت دیگر انرژی آن کمتر از اشعه ایکس ولی بیشتر از نور مرئی است.
مشخصات انواع رنگ ها بر حسب نانومتر بدین شرح است؛ بنفش ۳۸۰ تا ۴۵۰ نانومتر، آبی۴۵۰ تا ۴۷۵ نانومتر، آبی سایان ۴۷۶ تا ۴۹۵ نانومتر، سبز ۴۹۵ تا ۵۷۰ نانومتر، زرد ۵۷۰ تا ۵۹۰ نانومتر، نارنجی ۵۹۰ تا ۶۲۰نانومتر، سرخ ۶۲۰ تا ۷۵۰ نانومتر.
این اشعه دارای طول موج کوتاه است که برای چشم انسان خطرناک و مضر است و سبب تحریک عصب های چشم، و در طولانی مدت سبب ضعف بینایی می‌شود البته از آنجا که قدرت نفوذ اشعه یووی خیلی کم است این نور فقط برای چشم و قسمتهایی از پوست که در معرض نور قرار گرفته خطرناک است و تاثیر خاصی بر اندام های داخلی و بخش‌های دیگر بدن ندارد. التهاب قرنیه رایج ترین تاثیر نور یووی برای چشم هاست علایم این بیماری درد کم یا سوزش چشم و حساسیت به نور است. با این وجود آسیب های دائمی به قرنیه و پوست بسیار کم اتفاق می افتد. همانطور که میدانید برای محافظت در برابر نور خورشید چشم ها باید توسط عینک های آفتابی محافظت شود. توجه داشته باشید که آسیب های نوردهی کوتاه مدت اغلب به دنبال قرار گرفتن یکباره و چندین ساعته در معرض اشعه یو وی ممکن است به صورت التهاب بروز کند. اما آسیب‌های نوردهی مزمن به تدریج با گذشت زمان و سرکار داشتن پیوسته با سیستمهای UV در بدن انسان ایجاد می‌شود. البته تاثیرات مزمن چندین سال بعد آشکار می شوند. قرمز شدگی پوست و پدیده آفتاب سوختگی، که التهاب پوست نیز نامیده می شود با طول موجهای کوتاهتر از ۳۱۵ نانومتر ایجاد می شوند. پیری زودرس و احتمال سرطان پوست در طولانی مدت، از خطرات مزمن آن است. اما نگران نباشید با روشی که در این مقاله توضیح داده ایم با نور یووی که باعث تمام این امراض می شود کاری نداریم بلکه فقط با یک فیلتر مخصوص UV Pass بر روی فلاش به صورت لحظه ای نور افشانی کرده و با همان فلاش‌های استودیوی عکاسی می کنیم. اینگونه به سوژه و عکاس حتی در دراز مدت آسیبی نمی‌رسد. مضافاً اینکه از مزایای عکاسی با فلاش با سرعت بالا نیز بهره می گیریم.
طول موج کوتاه اشعه ماورا بنفش می تواند باکتری ها و سایر ارگانیسم های کوچک را منهدم کنند به همین دلیل برای ضدعفونی کردن سطوح مانند اتاق های بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرد. از پرتو فرابنفش برای ضدعفونی کردن آب، مواد خوراکی، تجهیزات پزشکی و لوازم صنعتی و غیره می توان استفاده نمود.
کاربردی در زندگی و علوم مختلف
در علم نجوم اجرام بسیار حجیم قاعدتاً قادر به صدور تابش عظیمی از امواج فرابنفش به اطرافند. لایه اوزون بخش قابل توجهی از این نوع امواج که می بایستی توسط تلسکوپ های مستقر روی زمین دریافت گردند، جذب می کند. لذا هر مشاهده‌ی در این زمینه باید خارج از جو زمین محقق شود. برای فضانوردان UV حائز اهمیت است و نور UV توسط ستاره های جوان و ابر سیاه چاله ها ایجاد می شود و در نتیجه آنها از تلسکوپ های یووی در بالای جو از آن استفاده میکنند و تصاویر متفاوتی از جهان هستی را برای ما ارسال میکنند.
برای تشخیص ترک روی بدنه هواپیما ابتدا آن را با رنگ فسفری آغشته می کنند، سپس بدنه را می شویند و بعد در تاریکی آن را زیر نور یووی قرار می‌دهند چنانچه در بدن ترکی وجود داشته باشد آن ترک به علت نفوذ رنگ فسفری زیر نور یووی می درخشد.
نور یووی در بررسی های صحنه جرم، هنگام بررسی اصالت اسناد همچون پاسپورت، پول، چک، پیدا کردن رد خون، اثر رد انگشت و در علم پزشکی برای تشخیص بیماری ها و دندانپزشکی برای خشک کردن کامپوزیت و تصریح گیرایی چسب مورد استفاده قرار می گیرد اما در این بین تنها عکاسان می‌توانند از زیبایی های شگفت انگیز ایجاد شده به واسطه پرتوهای فرابنفش نهایت استفاده را ببرند.
به طور کلی اتم های هر چیزی که محتوی رنگ فلورسنت باشد زیر نور یووی برانگیخته شده و می درخشند همچنین ماژیک های لایت، سنگ یاقوت، گچ و رنگ اکرولیک فسفری، رنگ مو و برخی لوازم آرایشی در پرتو UV درخشندگی دارند علاوه بر موارد گفته شده آب تونیک و نوشیدنی‌های بدون الکل که محتوی Quinine هستند نیز در نور فرا بنفش می درخشند. فوتونهای UV توسط مولکولهای Quinine جذب شده و الکترون های موجود در مولکولهای آن تحت انرژی زیاد برانگیخته می‌شود. سپس شروع به از دست دادن انرژی می کنند این تحلیل انرژی به صورت بصری نور را پس می دهد؛ به طوری که همزمان نور یووی را جذب و به صورت نور مرئی بازتاب می دهند.
لامپ سیاه یا بلک لایت:
نزدیک به ۷۰ سال از تولید لامپ های فلورسنت می‌گذرد. حباب این لامپ‌ها با گاز بخار جیوه با فشار کم پر شده است و در اثر تخلیه الکتریکی در گاز بخار جیوه، نور ماورا بنفش ساخته می شود. این نور در اثر برخورد با لایه پوشش داخلی فلورسنت به نور تبدیل می شود هرچند این گونه ها لامپ ها مصرف کمتری نسبت به لامپ های رشته ای دارند اما اشعه ماورا بنفش و جیوه موجود در آن برای سلامتی مضرند. لامپ کم مصرف نیز نوع فشرده همان مهتابی می باشد.
نور سیاه به لامپی اطلاق می گردد که قادر است با تابش امواج بلند فرابنفش اشعه یووی ساطح کند. ساختار آنها بسیار شبیه لامپ های فلورسنت است با این تفاوت که از شیشه های اندود شده با اکسید نیکل در آنها استفاده می شود، که رنگ آبی بنفش به آن می دهد.
فیلتر تعبیه شده در شیشه لامپ های یووی قسمت اعظمی از نور مرئی را جذب میکنند و فقط نور یووی را از خود متصاعد می کنند. اما اگر به واسطه فرایند فلورسنت می‌توانند مجددا آن را به نور مرئی تبدیل کنند به این فرآیند فلورسنت گفته می شود یعنی نور نامرئی را می گیرد و نور مرئی بازتاب می‌دهد. تجهیزات و فن عکاسی می‌تواند دید ما را نسبت به امواجی از طیف الکترومغناطیس که با چشم غیر مسلح نمی بینیم باز کنند و با تکنیک های مختلف از طریق نوردهی قابل رویت می شوند.
برگرفته از مجله نور رویایی
